Konstytucja 3 Maja.

Święto Konstytucji 3 Maja

(właściwie Ustawa Rządowa z dnia 3 maja) – uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją. Niektórzy uznają jednak konstytucję korsykańską z 1755 r. za pierwszą na świecie, a tym samym amerykańską za drugą i polsko-litewską za trzecią.

Konstytucja 3 maja została ustanowiona ustawą rządową przyjętą tego dnia przez sejm. Została zaprojektowana w celu zlikwidowania obecnych od dawna wad systemu politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jej złotej wolności. Konstytucja wprowadziła polityczne zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, w ten sposób łagodząc najgorsze nadużycia pańszczyzny. Konstytucja zniosła zgubne instytucje, takie jak liberum veto, które przed przyjęciem Konstytucji pozostawiało sejm na łasce każdego posła, który, jeśli zechciał – z własnej inicjatywy, lub przekupiony przez zagraniczne siły, albo magnatów – mógł unieważnić wszystkie podjęte przez sejm uchwały. Konstytucja 3 maja miała wyprzeć istniejącą anarchię, popieraną przez część krajowych magnatów, na rzecz egalitarnej i demokratycznej monarchii konstytucyjnej. W tym samym czasie przetłumaczono Konstytucję na język litewski.

Przyjęcie Konstytucji 3 maja sprowokowało wrogość sąsiadów Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Podczas wojny w obronie konstytucji, Polska zdradzona przez swojego pruskiego sprzymierzeńca Fryderyka Wilhelma II została pokonana przez Imperium Rosyjskie Katarzyny Wielkiej, sprzymierzonej z konfederacją targowicką - spiskiem polskich magnatów przeciwnych reformom osłabiającym ich wpływy. Pomimo tej klęski i późniejszego II rozbioru Polski, Konstytucja 3 maja wpłynęła na późniejsze ruchy demokratyczne w świecie. Po utracie niepodległości w 1795, przez 123 lata rozbiorów, przypominała o walce o niepodległość. Zdaniem dwóch współautorów, Ignacego Potockiego i Hugona Kołłątaja była "ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny".

Dwa dni po uchwaleniu Konsty­tucji przez Sejm Wielki, 5 maja 1791 roku dzień 3 maja został uzna­ny Świętem Kon­stytucji 3 Maja. Po III rozbiorze Polski, świętowanie zostało zakazane przez zaborców. Po od­zyskaniu niepodległości w 1918 r., Sejm Ustawodawczy ustanowił w kwietniu 1919 r. dzień 3 maja świętem narodowym II Rzeczy­pospolitej. Zdelegalizowane przez hitlerowców i sowietów podczas okupacji Polski w czasie II wojny światowej, obchodzone było tylko w 1945 r., gdyż z powodu anty­komunistycznych demonstracji 3 maja w 1946 r. było zakazane, a w styczniu 1951 r. oficjalnie zdele­galizowane przez władze PRL. Po zmianie ustroju w 1989 r., Święto Konstytucji 3 Maja stało się od 1990 r. dniem wolnym od pracy i jest jednym z najważniejszych pol­skich świąt państwowych. W roku 2007 po raz pierwszy obchodzone było także na Litwie.
Konstytucja uchwalona 3 maja 1791 była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowo­czesną, spisaną konstytucją. Zo­stała ustanowiona ustawą rządową, przyjętą przez Sejm w celu naprawy

systemu politycznego Rzeczypo­spolitej Obojga Narodów. Wpro­wadziła zrównanie mieszczan i szlachty oraz stawiała chłopów pod ochroną państwa, łagodząc najgor­sze nadużycia pańszczyzny. Zniosła zgubne liberum veto, które dawa­ło możliwość unieważnienia wszystkich przyjętych przez Sejm uchwał jednemu po­słowi. W ten sposób każdy poseł, przekupiony przez magnatów lub obcych agentów, mógł blokować wszelkie reformy państwa, zmierzające do ukrócenia prywaty i anarchii. Wkrót­ce w obronie swych intere­sów, spisek przeciw Konstytu­cji zawiązali w Targowicy polscy magnaci, wspierani przez carycę Katrzynę Wielką, co skończyło się pierwszym rozbiorem Polski

1 2 3 4

1. Oryginalny manuskrypt Konstytucji 3 Maja
2. Sala Senatorska na Zamku Królewskim w Warszawie, miejsce uchwalenia konstytucji 3 maja
3. Medal wybity w 1791 z okazji uchwalenia konstytucji 3 maja
4. Konstytucja 3 Maja 1791 roku (obraz Jana Matejki, 1891)

Więcej na temat:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Konstytucja_3_maja

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

katkaras.opx.pl